Türkiye’nin Dijital Egemenliği: Kumru LLM Neden Sadece Bir Yazılım Değil, Ulusal Bir Zorunluluktur?
“Kumru gibi yerli bir LLM geliştirmek (https://kumru.ai), bir ülkenin yalnızca yabancı filmleri alıp yayınlamak yerine, kendi stüdyosunu kurmasına benzer. Kendi stüdyomuzu kurduğumuzda; hikayelerimiz (verileriniz) bize özgü olur, dilimizde ve kültürümüzde çekilir, istihdamı (ekosistem) yerel olarak yaratır ve istediğimiz zaman erişim (güvenlik) kontrolü bizde olur. Aksi takdirde, en kritik altyapı olan yapay zeka sürekli olarak yabancı senaryolara ve teknolojilere bağımlı olunur.”
Yapay zeka (AI) çağı, sadece teknoloji devlerinin değil, her ülkenin kendi diline, kültürüne ve ihtiyaçlarına özgü büyük dil modelleri (LLM’ler) geliştirmesini zorunlu kılıyor. Küresel rekabette hayati bir adım olan bu yerelleşme sürecinde, VNGRS tarafından geliştirilen Kumru LLM, Türkiye için tarihi bir dönüm noktası temsil ediyor. Sıfırdan eğitilmiş ve 7.4 milyar parametreli bu model, tamamen Türkçe verilerle hazırlanmış ilk temel LLM olarak öne çıkıyor. Kumru gibi yerli girişimleri desteklemek, sadece teknolojik bir tercih değil, ulusal bir gerekliliktir.
İşte Kumru’nun ülkemiz için neden bu kadar faydalı ve önemli bir adım olduğunu gösteren temel nedenler:
1. Türkçe’nin Derinlemesine Anlaşılması ve Rakipsiz Performans
Küresel LLM’ler genellikle İngilizce ve diğer baskın diller üzerine inşa edildiği için, Türkçe’nin kendine has dilbilgisi kuralları, ek yapısı ve kültürel nüansları olan bir dilde tam verimle çalışmakta zorlanır. Bu yabancı modellerde sıklıkla “çeviri hataları” veya kültürel bağlam kayıpları görülür. Sosyal medyada bazı kişiler matematik hesapları ve bazı kelime sayma işlemleri gibi hataları göstermekte, daha fazla izlenme için kendilerince eğlenmekteler. Fakat büyük küresel modellerden GPT 4.0 bile basit sayım hataları (örneğin, “raspberry” kelimesindeki ‘r’ harflerini yanlış sayan ChatGPT örneği) yapabildiği görülmektedir. On milyarlarca para yakılmış modellerde bile hatalar olmaktadır.
Kumru ise, tamamen Türkçe için sıfırdan eğitilmiş olması sayesinde dilin inceliklerini, deyimlerini ve yerel bağlamı çok daha doğru anlamasını sağlar. Kumru, dilbilgisi düzeltmelerinden metin özetlemeye kadar, Türkçe’nin nüanslarını kusursuza yakın bir şekilde yakalıyor. Hatta, benchmark testlerinde LLaMA-3 veya Gemma gibi dev modelleri bazı Türkçe görevlerde geride bırakması, bu kültürel uyum sağlama gücünün somut bir kanıtıdır. Bu yüksek hassasiyet, eğitimden sağlığa, finanstan çağrı merkezlerine kadar her sektörde daha verimli ve isabetli AI çözümleri anlamına gelir,.
2. Stratejik Bağımsızlık ve Veri Güvenliği
Yapay zeka teknolojisi, küresel tedarik zincirlerinde bir domino etkisi yaratırken, her şeyin ithal modellere bağlı kalması, bizi veri sızıntıları, sansür riskleri veya erişim kesintileri karşısında savunmasız bırakır. Kumru’nun geliştirilmesi, yalnızca bir yazılım başarısı değil, aynı zamanda bilgi üretiminde bağımsızlık ve dijital egemenlik açısından da çok değerli bir adımdır.
Kumru gibi yerli modeller, günümüzün en kritik altyapıları olan bu dil modellerinin, verilerin ulusal sınırlar içinde, yerel sunucularda (on-premise) tutulmasına olanak tanır. Modelin hafif yapısı sayesinde tüketici sınıfı GPU’larda bile çalışabilmesi, kurum içi (on-premise) kullanım için ideal ve güvenli bir çözüm sunar. Bu durum, finans kurumlarının veri gizliliği yasalarına uyarak hassas kurumsal verileri Kumru’yu iç sistemlerinde kullanabilmesi, veya sağlık sektörünün hasta verilerini riske atmadan raporları özetleyebilmesi, için vazgeçilmezdir.
Türkiye’nin stratejik karar verme işlerinde kullanılacak olan yabancı menşeili bir AI’nin arka planda doğru cevap ve yönlendirme verip vermeyeceği bilinemez. Kasıtlı yönlendirmeler yapılabilir. AI ile çalışan stratejik karar verme araçları uzaktan kapatılabilir. Bunun örneklerinden biri Amerika’da 90 bin dolara satılan Tesla Cyberturck alan Çeçen Lider Ramazan Kadirov, aracına makineli tüfek takması üzerine Tesla tarafından araç kitlenmiş ve kullanılamaz hale getirilmiştir. (https://edition.cnn.com/2024/09/20/business/chechnya-kadyrov-musk-tesla-cybertruck-disabled)
3. Ekonomik Büyüme ve Yerel Ekosistemin Gelişimi
Kumru, yerel yapay zeka ekosisteminin geliştirilmesinde bir sıçrama tahtası görevi görür.
• Açık Kaynak ve Geliştirici Desteği: Kumru, açık kaynaklı yapısıyla (Hugging Face üzerinden erişilebilir), yerel yazılımcıları, araştırmacıları ve girişimcileri teşvik ediyor. Bu temel model üzerinde yeni uygulamalar, sektörel çözümler ve daha spesifik “ince ayarlı (fine tuning – RAG) ” modeller geliştirilebilir. Bu, Türkiye’de bir yerel yapay zeka ekosisteminin hızla büyümesine zemin hazırlar.
• İş Fırsatları ve Beyin Göçü: VNGRS’in planladığı sektörlere özel versiyonlar, binlerce yeni iş fırsatı doğurabilir. Türk startup’ları Kumru tabanlı araçlarla küresel pazara açılabilir. Bu, sadece teknoloji ihracatını değil, aynı zamanda beyin göçünü tersine çevirme potansiyeli de taşır. Yerli teknolojiler, ülkemizdeki genç mühendislerin ve bilim insanlarının üretkenliğini artırarak dışa bağımlılığı azaltma yolunda önemli bir basamak oluşturur.
• Demokratikleşme ve Maliyet Verimliliği: Kumru LLM’in, benzer kapasitedeki yabancı modellere göre daha düşük donanım gereksinimiyle çalışabilmesi ve yerel kurulum maliyetinin düşüklüğü, yapay zekanın demokratikleşmesini sağlar. Bu durum, özellikle KOBİ’ler ve kamu kurumları başta olmak üzere, büyük teknoloji bütçelerine sahip olmayan kuruluşların dahi yapay zeka çözümlerine erişilebilirliğini artırır.
4. Bir Tohum Olarak Kumru: Kritik Destek Çağrısı
Elbette, bu başlangıç mükemmel değil. Kumru’nun eğitim verileri Mart 2024’e kadar sınırlı; internet erişimi henüz yok ve performansını daha da artırmak için yatırımlar şart,. Ancak, Kumru bir zirve değil, heyecan verici bir başlangıçtır. İşte tam da bu yüzden desteklenmeleri kritik öneme sahiptir. Unutulmamalıdır ki Steve Jobs iPhone 1 tanıtımı yaptığı iPhone ile günümüz iPhone 17 arasında dünyalar kadar fark vardır. Her modele yeni bir şeyler eklenerek daha iyi hale getirilmiştir.
Kumru gibi yerli LLM girişimleri, birer tohumdur. Onları desteklemezsek, küresel AI ormanında gölgede kalırız; ama desteklersek, kendi dallarımızı uzatırız. Devlet teşvikleri, özel sektör sponsorlukları, akademik iş birlikleri ve topluluk katkılarıyla Kumru’yu küresel rakiplerine kafa tutacak seviyeye taşıyabiliriz. Çin kendi işlemcileri ile model oluşturan yerli firmaların elektrik enerjilerini süspanse etmektedir. Avrupa Mistral kullanan şirketlere destek vermektedir. Ülkemizdeki bu tip girişimler işlemci, enerji ve data olarak desteklenmelidir.
VNGRS’in misyonu, Türk teknoloji topluluğunu güçlendirmektir. Bizler, bireyler olarak demo’yu deneyip (kumru.ai üzerinden), geliştiriciler olarak katkıda bulunup, kurumlar olarak pilot projeler başlattıkça, bu dalga büyüyecektir.
Kumru’nun geliştirilmesi, sadece bu modelin kendisi için değil, ardımızdan gelecek tüm yapay zeka çalışmalarının önünü açmak, sektöre güven ve ivme kazandırmak demektir. Bu nedenle, tüm paydaşların (devlet, özel sektör, akademi ve yatırımcılar) Kumru gibi yerli teknoloji girişimlerine maddi, hukuki ve entelektüel destek sağlaması, Türkiye’nin küresel teknoloji yarışında hak ettiği yeri alması için atılacak en kritik adımlardan biridir.
Yerli yapay zekâ demek, geleceği kendi dilimizle, kendi değerlerimizle ve kendi insanımızla inşa etmek demektir. Kumru, geleceğin teknolojisinde “söz sahibi olma” vizyonumuzun bir simgesidir ve bu vizyon kararlılıkla desteklenmelidir. Haydi, bu fırsatı kaçırmayalım, çünkü geleceğin AI’si, bugünün cesur adımlarıyla şekilleniyor.
Mustafa KAYALI